گزارش کتاب مطالعات بین الادیانی: پیام هایی از رشتهای نوظهور
Interreligious Studies: Dispatches from an Emerging Field; Hans Gustafson; Baylor University Press; 2020
نویسنده گزارش: رقیه حق گویان
درباره ی کتاب
این کتاب دستاورد بزرگی است که 60 دانشمند را از چهار کشور جهان گرد هم آورده است تا سرنخ هایی از این رشتهی نوظهور به دست دهد.
درباره ی نویسنده
هانس گوستافسون (Hans Gustafson) مدیر مرکز جی فیلیپس (Jay Phillips Center) حوزهی مطالعات بین ادیان و دانشکده غیر رسمیِ کالج هنر و علوم دانشگاه سنت توماس (University of St. Thomas) است.
بخش هایی از آنچه در این کتاب میخوانیم
شورای دوم واتیکان (1962–1965) به خوبی دو روش الهیاتی را هنگام بحث از اصلاح کلیسا در تنش قرار داد: (1) نوگرایی (aggiornamento)، که تلاشی برای وارد کردن کلیسا به گفتگو با جهان معاصر است (2) الهیات نوین (ressourcement) (جنبشی در الهیات کاتولیک در میانهی قرن بیستم)، که در گذشته به دنبال بصیرت بودند. نکته‌ی دیگر اینکه، نمی توان اهمیت چیزی را بدون توجه به تاریخچه و اصل آن ارزیابی کرد. در مورد گفتگوی ادیان، در حالی که تلاش های مدرن گسستگی مهمی با گذشته را نشان میدهد، شواهدی از پیوستگی را هم در بر دارد. با این وجود مدرنیته اشکال برجسته ای از کثرت گرایی و گفتگو را به همراه آورده است.
طی سال های گذشته، دانشمندانِ مطالعات دینی و انسان شناسی شروع به نظریه پردازی در مورد چگونگی تشریح پدیدهای کردهاند که از پذیرش زبان مشترک امتناع می‌کند و یا بسیار پیچیده تر از آن چیزی هست که نوشته های مختصر ما منتقل میکنند. به نظر میرسد به کار بردن زبان آکادمیکِ مطمئن و آشنا بهترین رویکرد باشد. با این وجود، این کار خطرات خود را دارد و میتواند به اتهامات مرگباری از سوی گروه های مورد مطالعه منجر شود.
جوامع غربی به دلیل پروسههای جمعیت شناختیای که باعث شده مردم افرادی از سنت های دیگر، که به طور فزاینده به سنت های هم پیمان تبدیل می‌شوند، را بیشتر ملاقات کنند و بیشتر با آنها وقت بگذرانند. مورد توجه قرار دادن تجارب و برداشت های محلیِ مردمانی که در بافتی چند دینی با هم زندگی میکنند بسیار مفید است. دین و یا دین داری ممکن است بخشی از زندگی اجتماعی و بعدی غیر قابل انکار در مطالعات جوامع محلی محسوب شود. کثرت گرایی دینی چیز جدیدی نیست اما سرعت تغییرات تجربهای جدید محسوب میشود.
ممکن است مطالعات ادیان رشته ای در حال رشد و شکوفایی محسوب شود اما دین از آغاز بخش مهم تاریخ معماری و نیز نظریه بوده است. مسیر بررسی ها و متون به طور معمول بناهای اصلیِ تلاش بشر را نشان میدهند و در نتیجه به درستی معابد، کلیساها، مساجد و زیارتگاه های بسیاری را شامل می‌شوند. و هر چند چنین سازه هایی اغلب به حد کافی به دلیل اهمیت فرهنگی، فنی و نیز به لحاظ سبکی مورد توجه بودهاند، نقش آنها به عنوان مکان هایی برای آداب و ابرازات دینی نیز شناخته شده است.
آشکارترین دستاورد مطالعات دینی درون الهیات مسیحی اعترافی (confessional Christian theology) توسعهی زیر رشته ای است که اکنون الهیات ادیان نامیده میشود. هم جهانی سازی و هم فعالیت تبلیغیِ مسیحی در نیمهی نخست قرن بیستم، نسلی از الهیدانان را به وجود آوردند که در دوستی و مصاحبت با غیر مسیحیان زندگی کرده بودند و در نتیجه با آموزه های سخت گیرانهی کلیسا در ارتباط با غیر مسیحیان مبارزه میکردند.
الهیات گفتگو-محور گفتگو را به مثابه ارتباط دو سویه درک می‌کند، یعنی گشودگی در برابر دیگران و پی بردن به اینکه نظرات و دیدگاه های دیگران برای فهم بهتر طرز تفکر و هویت خود فردی مسیحی لازم و یا لااقل مفید هستند. الهیات گفتگو-محور، علی رغم ظرفیت تنش و خشونتِ ذاتی در روابط میان ادیان، عمدتا بر محدودهای تمرکز می‌کند که در آن عناصر اصلی در بنیان الهیاتیِ تمام ادیان هم گفتگو و هم پذیرش و درکِ افرادی با تعلقات دینی و فرهنگیِ متفاوت را تحقق بخشیده است.
رویکردهای بین ادیانی بر ماهیت تعاملی ادیانِ زیسته شده به عنوان ادیانی که از مواجههی پویای افراد دین دار با محیط به وجود آمدهاند، تأکید میکنند. این تمرکز بر ماهیت تعاملی باعث میشود منشأ سبک های دینیِ بودن محیط های مادی دانسته شود و این برداشت از منشأ سبک های دینی مطالعات بین ادیانی را به فهم مادی جدیدی از دین مرتبط می‌کند.
در بافتی که از مطالعات ادیان استعمار زدایی میشود، لازم است عوامل متعددی در نظر گرفته شوند. اصطلاح شناسی ((دین)) و چگونگی مفهومی کردن آن با میراث استعماری گره خورده است. معنای مدرن دین و دینداری از حدود قرن شانزده مطرح شد؛ همان زمان که اروپایی ها برای خود جهان های دینیِ پیرامون خود را کشف میکردند. بنابراین ما از دین و به خصوص جهان های دینی با لنز مدرنیته، غرب و مسیحیت صحبت میکنیم. منتقدان پارادایمِ به اصطلاح جهان های دینی نشان دادهاند که این مجموعهی خاص از تعیین ویژگی (برای جهان های دینی) کاملا غلط است و نهادها، اعمال و رفتار های دینی غیر مسیحی را بد ارائه میدهد.
منابع
کتاب
INTERRELIGIOUS STUDIES
سایت
Amazon.com