گزارش کتاب مناقشات در گفتگوی ادیان و الهیات ادیان
Controversies in Interreligious Dialogue and the Theology of Religions; Paul Hedges; SCM Press; 2010
نویسنده گزارش: رقیه حق گویان
درباره ی کتاب
این کتاب راهنما و بسط انتقادیِ مناقشات معاصر در حوزهی الهیات ادیان و گفتگوی ادیان را فراهم میکند و به سؤالاتی که بعضی الهیدانان پست مدرن مطرح میکنند میپردازد.
درباره ی نویسنده
پل هجز (Paul Hedges) استاد ارشد دانشگاه وینچستر (University of Winchester) در بریتانیا است و قبل از این در دانشگاه هایی درکانادا، چین و انگلیس مشغول به کار بوده است.
فصل اول: گفتگو بر سر هویت مسیحی؛ کاوشی در الهیات ادیان
این فصل با تبیین آنچه بسیاری امروزه مسئله‌ی بنیادینِ الهیات ادیان میدانند، آغاز می‌شود، جایی که دیدگاههای لیبرال و پست-لیبرال با هم به بن بست میخورند. این بن بست، فهم ها از دیگر ادیان را تحت استعارهی شباهت و تفاوت در تضاد قرار میدهد. به دیگر سخن، در این فصل دیدگاه های الهیاتیِ مسیحی دربارهی دیگر ادیانی که در برابر مسیحیت گشودگی افراطی و یا تفاوت های عمیق دارند، بررسی خواهد شد. برای این کار لازم است بنیان های الهیات و هویت مسیحی بیشتر مورد بحث قرار گیرد چرا که بر چگونگی دیدگاه گیری ما در برابر الهیات ادیان تأثیرگذار است.
فصل دو: گفتگوهای بین مذاهب؛ کاوشی در گفتگوی ادیان
گفنگوی ادیان قلمرویی مناقشه برانگیز است. سوالاتی در مورد اینکه گفتگوی ادیان چیست و چطور به تبلیغ مربوط است هم برای مشارکت کنندگانِ در گفتگو و هم منتقدان مطرح می‌شود. این فصل، قبل از اینکه به این سؤال بنیادین اما مغفول بپردازد که دین چیست، با تعریف چند اصطلاح و موضوع آغاز می‌شود و به سؤالاتی در مورد مرزهای دینی پرداخته می‌شود. این فصل همچنین با جمعبندیِ تأملاتی راجع به راه های مختلف مواجههی دینی و معنای گفتگو و نیز استدلالاتِ وابسته به متن مقدس و سؤالاتی پیرامونِ پویایی قدرت و ارتباط دینی با تبلیغ مطرح می‌شود.
فصل سه: گشودگی افراطی نسبت به دیگر ادیان
ارزیابی فرضیه های کثرت گرایانه
کثرت گرایی در معرض انتقادات فلسفی بسیاری بوده است؛ به خصوص دیدگاه کثرت گرایانهی جان هیک (John Hick). برخی از این انتقادات بدین شرح است: این دیدگاه به اشتباه فرض میکند که تمام ادیان مجموعه تعلیمات مشترکی دارند. مفهوم غیر قابل دفاعِ الوهیت و/یا تجربه به طور یکسان در این دیدگاه تمام ادیان را شامل می‌شود. این دادگاه بهترین تبیین را در مورد تنوع دینی به دست نمیدهد. اگر هیچ دینی با قطعیت به حقیقت (Real) اشاره نمیکند، ما با مشکل نداشتن هیچ ارجاعی به حقیقت مواجه هستیم.
فصل چهار: تفاوت های بنیادین و دیگرانِ دیندار
دستور کار فردگرایی
جهان‌بینی های الهیاتی که طرفدار مواضع فردگرایانه هستند یک نظامِ فکری واحد با افرادی که گاهی نقطه نظرات متناقض دارند، نیستند. اما بعضی پیش فرض هایِ اصلی به ما اجازه میدهد بعضی ویژگی های مشترک این جهان‌بینی ها را توصیف کنیم: هر دینی منحصر به فرد است، بر متفاوت بودن تأکید می‌شود و ظاهرا عناصر مشترک در تجربه و یا دکترین مشترک اموری صوری تلقی میشوند. دکترین تثلیث و مسیح نقاط اساسیای هستند که باید از آنها به دیگر ادیان نزدیک شد؛ هیچ امکان نجاتبخشی در دیگر ادیان وجود ندارد، با این حال، آنها به نحوی در نقشهی خدا برای بشریت دخیل هستند اما از راه هایی که ما نمی‌دانیم.
فصل پنج: گوش دادن به صدای سکوت
چالش های فمنیست و دیدگاه هایش در مورد جریان رایج
شاید مهم ترین چالش در موضوع گفتگوی ادیان از نگاه فمنیست ها از طرف الهیدانان فمنسیت باشد که نگران تصاحب مردسالارانهی این رشته هستند. اگر، آنطور که ادعا می‌شود حوزههایی وجود دارد که الهیادانان فمنیست اصلاحی مفید در الهیات مردسالارانه ایجاد کردهاند، پس این دستاوردها برای به دست دادن ایده های کلیدی کافی نیست و باید در سطحی عمیقتر و کاملتر به چالش کشیده شود. امید است این اراده تنها ایده های اختصاصی و یا مسائلی مورد توجه الهیدانان فمنسیت نباشد.
فصل شش: کثرت گرایی و فرد گراییِ ادیان فراتر از بن بست
بسیاری از مسیحیان بدون شک از پیشنهادهایی که در این فصل مطرح خواهد شد، آزرده خواهند شد و بسیاری احساس خواهند کرد که لازم است بسیاری چیزهایی که دکترین واضح و محرز و هویت مسیحی را تشکیل می‌دهند، کوتاه بیاییم. اما این نتیجهی برداشت غلط از مسیحیت راستین است. یکی از ابعاد یک الهیات خوب این است که باید همیشه ما را از گوشهی امن خود بیرون بیاورد و اگر این بدان معنا باشد که باید هویت دینی خود را به چالش بکشیم، پس این همان کاری است که لازم است انجام دهیم.
فصل هفت: به عنوان نتیجه گیری، تأملاتی پیرامون اخلاق دینی در بافت جهانیِ بین ادیانی
مفهوم اخلاق جهانی می‌پذیرد که ما اکنون در دنیایی جهانی‌شده زندگی می‌کنیم (یعنی فرهنگ ها و جوامع به مثابه بخشی از یک نظام کلی زیست و تعامل میکنند که در آن ما به انحاء گوناگون به هم گره خوردهایم) و در این بافت می خواهد به زمین مشترک و به اجماعی حداقلی دست یابد که بر اساس آن تمام ادیان بتوانند بر سر ضرورت های اخلاقی توافق کنند.
منابع
کتاب
Controversies in Interreligious Dialogue and the Theology of Religions
سایت
Amazon.com