مادری، رهبری عمومی، و نگارش زندگی زنان: کاوش در مطالعات معنویت و الهیات عملی
کلر ولفتیچ
انتشارات بریل، 2017، 208 صفحه[1]
نویسنده کتاب استاد مدرسه الهیات عملی در دانشگاه بوستون آمریکاست. او که موضوعات مختلفی را در حوزه الهیات عملی تدریس و پژوهش کرده و دارای کتب و مقالات متعددی در این حوزه است در کتاب حاضر زندگی مادران از نگاه الهیات عملی را بررسی می‌کند. نویسنده که مسیحی کاتولیک و مادر سه فرزند است در مقدمه کتاب بیان می‌کند تعداد کمی از آثار الهیات عملی توسط زنان نوشته شده است و تعداد کمی به مسائل معنوی خاص و روایات مادران توجه مستمر دارند. کار خانگی زنان همچنان یک موضوع حاشیه‌ای است. سوالاتی که نویسنده طرح می‌کند این است که چگونه می‌توانیم از منظری الهیاتی از دوگانگی بین کار خانگی و کار عمومی فراتر رویم تا به جای آن، روابط متقابل حساس میان حوزه‌های شغلی چندگانه زنان را ببینیم؟ چگونه می‌توانیم شغل ها را نسبت به زندگی پویای مادران و با در نظر گرفتن مشاغلی که انکار و نادیده گرفته می‌شوند یا اشتباه تعبیر می‌شوند، مفهوم‌سازی کنیم؟ در آخر این که چگونه می‌توانیم تأثیر فقر زمانی مادران را بر شکل شغل و تمرین معنوی زنان توضیح دهیم؟
نویسنده معتقد است که مادر شدن موضوع مهمی برای مطالعات معنویت و الهیات عملی است. توجه ویژه او به مادر شدن به عنوان کار و مادر شدن در رابطه با سایر حوزه های کار زنان است. دلیل این تمرکز در نگاه او اولاً به این دلیل است که از دیدگاه الهیات کاتولیک، زندگی خانوادگی و کار دو بعد مرتبط با معنویت و مسلک غیر روحانی در جهان هستند. با قرار دادن مادر در این حوزه بزرگتر معنویت و حرفه، می توان روابط متقابل مادری و کار در زندگی معنوی زنان را شرح داد. دوم این که کار نیز مقوله و زمینه مهمی برای درک معنویت است. از نظر جامعه‌شناختی، کار یک محلی انتقادی برای دین زیست‌شده است. در حالی که دانشمندان علوم اجتماعی رابطه بین کار و مادر را به‌طور گسترده مورد مطالعه قرار داده‌اند، اما آثار الهیاتی کمتری به این موضوع می‌پردازند، نویسنده سعی دارد در این راستا روایت‌های زنان را به‌طور دقیق‌تری وارد گفتگوی الهیاتی کند.
نویسنده تاکید دارد که نظرگاه او به مادری با رویکرد فمینست سفید متفاوت است و به جای استفاده از مفهوم «تعادل» میان کارخانگی و کار در حوزه عمومی از واژه «کار مادر» (motherwork) استفاده می کند تا از دوگانه هایی که در نظر او زاییده نگرش فمینیست سفید به مساله مادری است جدا شود و به جای تاکید بر جدایی بین دو فضا که در پس زمینه مفهوم «تعادل» است بیرون بیاید و به جای آن بر هویت یکپارچه ای که پدیده «کار مادر» ایجاد می کند صحبت کند. در نظر او این جدایی ها که مبتنی بر اندیشه دوانگاری است در الهیات عملی طبقه متوسط سفید به وفور به چشم می خورد و باعث می شود یکپارچکی ها که در متن واقعیت وجود دارد درست فهم نگردد.
در بررسی الهیاتی مادری نویسنده بر منبع جالب توجهی دست گذاشته است. در نظر او «زندگی نویسی» منبعی کم استفاده، اما بسیار مثمر برای الهیات عملی است. الهیات عملی از روش های علمی اجتماعی، از جمله قوم نگاری و سایر اشکال تحقیقات کیفی، استخراج شده است. مطالعه جوامع و شیوه های آنها برای این رشته مهم بوده است. همچنین، الهی‌دانان عملی از الهیات روایی استفاده کرده‌اند. مطالعه زندگی‌نویسی بسط طبیعی این علایق در الهیات توصیفی، زمینه‌ای و روایی است همچنان که منبعی نسبتاً دست‌نخورده برای الهیات عملی است. زندگی نویسی همچنین دامنه سبک های ارتباطی و منابع برای الهیات عملی را گسترش می دهد و فضای بیشتری برای نگارش شاعرانه، عرفانی و سایر اشکال باقی می گذارد. نویسنده در این ایده بر کار هدر والتون، الهی‌دان عملی، که کتاب اخیرش «روش‌های نوشتن در تفکر الهیاتی»، روزنامه‌نگاری، شعر و زندگی‌نویسی را به‌عنوان اشکالی از تأمل الاهیاتی باز می‌کند، تکیه می کند.
بخش اول کتاب مجموعه‌ای از مطالعات موردی است که کاوش‌های معنویت مسیحی را در زندگی شش شخصیت ارائه می‌کند: مارجری کمپ، جارنا لی، جین د شانتال، دوروتی دی، دولورس هوئرتا و لنا فرانسیس ادواردز. این نویسندگان خاص از آن جهت به عنوان مطالعات موردی الهیاتی انتخاب شده اند که مادرانی در سنت مسیحی هستند که نوعی زندگی نامه را تولید کرده اند که به تفکر الهی در مورد مسائل معنوی، مادری، کار، صدای عمومی و رهبری دعوت می کند.
پس از این مطالعات موردی بخش دوم کتاب به تحلیل های نظری در مورد موضوعات مختلف مادری می پردازد. موضوعاتی چون کار مادری و شغل، فقر زمانی مادران، سنت سبت مسیحی و تجدید روحی، عذاب معنوی و قصه های مقدس. این کتاب گام موثری در غنابخشی به حوزه ای از مطالعات در مورد مادری است که به باور نویسنده می توان آن را مطالعات مادری نامید. کتاب برای علاقمندان به پژوهش در این حوزه به شدت قابل توصیه است و الهام بخش ایده های متنوع است. به ویژه این که از جهت روش پژوهش نیز قابل استفاده است.
[1] . Mothering, Public Leadership, and Women's Life Writing: Explorations in Spirituality Studies and Practical Theology, Claire Wolfteich.