گزارش کتاب مواجهه‌ی یهودی با هندوئیسم (عقل، معنویت، هویت)
The Jewish Encounter with Hinduism: Wisdom, Spirituality, Identity; Alon Goshen-Gottstein; Palgrave Macmillan; 2016
نویسنده گزارش: رقیه حق گویان
درباره‌ی نویسنده
آلون گوشن گوتشتاین (Alon Goshen-Gottstein) مدیر اجرایی مؤسسهی بین ادیان ایلیا (Elijah Interfaith Institute) در اسرائیل است.
درباره‌ی کتاب
این کتاب خلاصهای از روابط این دو سنت دینی در طول تاریخ و نیز به دنبال غنیتر کردن الهیات و معنویت یهودی و بررسی چالش های پیش روی هویت یهودی است.
فصل اول: معین کردن پروژه: ابعاد فردی و گروهی
اصطلاحات خاص، تاریخ روابط، بازنمودهای تطبیقی دو دین و گفتگو میان این دو الهیات مورد توجه دانشمندان مسیحی و هندو بوده است. در مقابل، نوشته های بسیار کمی در مورد روابط هندو-یهودی در دست است. این تفاوت شگفت انگیز نیست زیرا مسیحیان قرن ها، و حتا در بعضی سطوح هزاره ها، است که با هندوها تعامل دارند. هر چند جامعه‌ی باستانیِ یهودیان در هند نیز مدعی چنین ریشه های کهنی هستند و در دوران هایی از تاریخ دانش اندکی در مورد هند در دسترس یهودیان بوده است، تنها در طول قرن بیستم است که نشانه هایی از تماس گسترده و مواجهه یهودیان با هندوها دیده می‌شود.
فصل دو: مواجهه‌ی هندو-یهودی: بافت کنونی
مواجهه‌ی یهودیان با هندوها در حدود چهل سال گذشته با چالش نظری، معنوی وشبانیِ منحصر به فردی همراه بوده است. این مواجهه در برههای از زمان رخ میدهد که هویت یهودی به شدت در حال تغییر است و درخواست برای معنای مذهبی و معنویت بالا است. چالش آموزشی از این هم بزرگتر است زیرا هندوئیسم در حال تبدیل شدن به منبع الهام و شکلی از شیوهی عمل حتا برای کسانی است که خود را یهودی میدانند.
فصل سه: یهودیان هند: از آنها چه میتوان آموخت؟
جوامع یهودی متعددی برای هزاران سال در هند حضور داشتهاند. از یک نظر، هند گواهی بر ارتباط یهودیان با غیر یهودیان است: از اذیت و آزار دینیِ یهودیان توسط هندوها و یا یهودی ستیزی هیچ اطلاعی در دست نیست. هندوهای معاصر به این واقعیت افتخار میکنند. یکی از دلایل این امر ممکن است درگیر نشدن جامعه‌ی یهودیان با مذهب هندو باشد.
فصل چهار: سرمدِ (Sarmad) یهودی: جلودار مواجهه
این واقعیت که سرمد سهم بزرگی در آثار اولیه در مورد دین تطبیقی داشته است در طی قرن گذشته بارها توجه ها را به او جلب کرده است. دانستن این نکته جالب است که نویسندگان یهودی که در مورد سرمد نوشتهاند او را تأیید میکنند، از خود میدانند و پذیرای او هستند و یا لااقل از دیدگاه یهودیت قدر دان نقش مثبت او هستند. آنها او را چنان به عنوان سرمد یهودی پذیرفتهاند که در مورد مرتدان یهودی و یهودیانی که به آیین های دیگر گرویدهاند، عادی نیست.
فصل پنج: یهودیت و هندوئیسم
هیچ دینی یکپارچه نیست اما بعضی ادیان یکپارچه تر از بقیه هستند. شاید این جملهای منصفانه برای خلاصه کردن این فصل باشد. وقتی از مواجهه‌ی یهودیت با هندوئیسم صحبت می‌شود، این پیش فرض به طور ضمنی وجود دارد که از مواجهه‌ی دو موجود صحبت می‌شود که باید با اصطلاحات و مقولات یکسانی توصیف و به هم مربوط شوند. اما واقعیت این است که ادیان بسیار پیچیده تر از این هستند و هر دین شامل روش های خاص و متعدد دینی، ایدئولوژیک و عملیِ بیان آن سنت است. این بیان ها گاهی با هم همخوانی دارد و گاهی در تقابل ظاهری با یکدیگر و مسئله ساز است.
فصل شش: یهودیت و هندوئیسم: بینش های مطالعات تطبیقی دین
فهرست مطالعات تطبیقی که اصطلاحات یهودیت و هندوئیسم را مقایسه میکند چندان طولانی نیست. وقتی در مورد طرف یهودی معادله صحبت می‌کنیم، احتمالا نیمی از آثار در این حوزه به کابالا (Kabbalah) مربوط می‌شود. نباید فرض شود که تنها دانشمندان با دانش دست دوم به انجام چنین مطالعاتِ تطبیقیای اقدام میکنند.اولین مجموعه های مطالعات تطبیقی یهودی-هندو تلاش چشمگیری برای وارد کردن متخصصین کابالا و تانترا (Tantra) (یوگای باطنی/محرمانه) به گفتگو میان این دو آیین کردند. گفتگویی که از کنار هم قرار دادن اصطلاحی یکسان در دو سنت ایجاد شد؛ یعنی وحدت و اتحاد.
فصل هفت: گذر به هند: در جستجوی معنویت
موج اخیر مواجهه‌ی یهودیت با هند نمیتواند در دوگانهی معنویت-مادیات گنجانده شود زیرا، اگر هیچ دلیل دیگری وجود نداشته باشد، بسیاری از افرادی که درگیر این مواجهه میشوند از قبل از راه های مختلفی به دنبال معنویت هستند. اینکه چه چیزی یهودی ها را به هند کشاند از مقایسهی نوع زندگی دینیای که مشخصه‌ی یهودیت آنها است و نیز نوع زندگیِ معنویای که در هند با آن آشنا میشوند به دست میآید. زندگی دینی یهودیان به گونهای است که ارزش های دینی آن قدر از اهمیت برخوردار میشوند که محوریت خدا در اقتصاد نظام دینی تحت الشعاع قرار میگیرد.
پیوست: زیست یوئل گلیک به روش مراقبهی یهودی: راهنمای جامع عمل و تجربه
اثر جدید یوئل گلیک (Yoel Glick) در مورد مراقبهی یهودی چیزی کمتر از رخدادی در افق معنویت یهودی نیست و در چهارچوب مواجهه‌ی یهودی-هندو شایستهی توجه ویژه است. هر چند موضوع کتاب مراقبهی یهودی است، چنان در افق معنوی گسترده تری تنظیم شده است که ممکن است اصطلاح جهانشمول برایش به کار رود و نیز معرفت تمام ادیان را به کار میگیرد و سرچشمه های معنویای که باعث غنیتر شدن بینش بنیادینی که یهودیت به دنبال مطرح کردن آن است را در دیگر ادیان جست و جو میکند.
فصل هشت: قدیسان: برخورد با الوهیت در بشریت
حقیقت این است که قدیسان در مواجهه‌ی معاصرِ یهودیت با هندوئیسم نقش مهمی ایفا میکنند. احتمالا تمام مشارکت کنندگان در گفتگوی رسمی میان این دو آیین در باور به قدیسان مشترک هستند و حتا طرفداران بسیاری از این مشارکت کنندگان آنها را قدیس میدانند. مواجهه با قدیسان هندو نه تنها از منظر به رسمیت شناختن وجود افراد مقدس در دیگر سنت ها چالش محسوب می‌شود بلکه چالش بزرگتر الهیات خاصی است که به این افراد مربوط است.
فصل نه: حکمت هند: نگاره های باستانی و چالش های معاصر
مواجهه‌ی یهودی-هندو ابعاد چندگانهای دارد. همان طور که دانشمندان دریافتهاند، ارتباطات اولیه میان این دو سنت دینی بر اساس بازرگانی و تجارت بوده است. تجارت امروزه نیز یکی از بخش های مهم روابط هند و اسرائیل محسوب می‌شود. هر چند ممکن است روابط تجاری چندان مورد علاقهی همگان نباشد، این بعد از مواجهه نشان میدهد که دیدگاه هایی که شرکت کنندگان در این گفتگو باید متحمل شوند و نیز اینکه آنها چگونه ماهیت این گفتگو را ذهنی و عقلانی میکنند چگونه این مواجهه را تعریف میکنند.
فصل ده: مواجهه از درون: هندوئیسم و برون نمای هویت یهودی
سؤال نظری این است که آیا حفظ موفقیت آمیز هویت های دینی چندگانه اصلا ممکن است؟ پاسخ با توجه به دین مورد نظر متفاوت خواهد بود. حال باید پرسید در مورد یهودیت و هندوئیسم چطور؟ آنچه در مورد هندوئیسم منحصر به فرد است سیالیت زیاد در اعمال، خود-آگاهی و ساختار هویت است. آیین هندو به حدی سیال است که این سؤال در مورد آن بی معنا است. کلید دیگر حفظ موفق هویت های چندگانهی مذهبی کلیت زیست یهودی فرد است. هر چه زیست یهودی کامل تر باشد، همسازیِ المان های هندو، به جای تبدیل شدن به تهدیدی برای هویت یهودی، آسان تر به منبع الهام و پرمایگیِ معنوی تبدیل می‌شود.
فصل یازده: مواجهه رسمی می‌شود: اجلاس سران یهودی-هندو
قرن 21 مجموعهای از لحظات تعیین کننده در روابط یهودی-هندو بوده است. این قرن با بحران شتیل (sheitel) (پوششی که طبق آیین یهود زنان متأهل موظف به پوشیدن آن هستند) آغاز شد که شاهدی بود بر اینکه ارتدوکس های افراطی چه دیدگاهی در مورد آیین هندو دارند. اما اندکی پس از آن، ملاقات عمومی افراد رده بالا و سران و رهبران دینی یهودی و هندو اوضاع را عوض کرد. علاوه بر دو بیانیهای که در نمونهی مهم از این جلسات صادر شد، رونوشت های دقیق از این جلسات در وب سایت شورای جهانی رهبران مذهبی (World Council of Religious Leaders) قابل مشاهده است.
فصل دوازده: هندوئیسم و الهیات یهودی ادیان
هندوئیسم فرصت و چالشی برای بازنگری در این سؤال بنیادین در مورد دیدگاه یهودیت درباره‌ی ادیان، یا همان چیزی که الهیات یهودیِ ادیان نامیده می‌شود، فراهم میکند. اینگونه نیست که این دو آیین ایمان به خدای یکسان را تعلیم میدهند اما این خدا در نهایت سرچشمهی هر دو دین است. گوناگونی یک نعمت است و گوناگونی دینی هم مستثنا نیست. خدا ریشهی ادیان مختلف است و در زمان ها و مکان های مختلف راه هایی به بخش های مختلف بشریت بر قرار کرده است.
فصل سیزده: نتیجه و پس نگاشت شخصی
کتاب حاضر سعی نداشت تا مواجهه‌ی یهودی-هندو را از دیدگاهی بی طرف توصیف کند بلکه توصیفی متعهدانه است که دربردارندهی بعضی نقطه نظرات خاصِ یهودیِ نویسنده است. نویسنده در نگارش این کتاب از تجارب شخصی خود بسیار استفاده کرده و به نوعی تحت تأثیر آنها بوده است. وی قبل از نگارش کتاب هیچ تجربهی شخصیای از آیین هندو نداشته است و هرگز به دنبال سفر به هند برای غنی تر کردن جستارهای معنوی خود نبوده است. وی معتقد است این هندوئیسم به عنوان یک نظام نبود که او را مجذوب هند کرد بلکه واقعیتِ زیست معنوی در میان جوامع شورمند هندوهای متعصب بود که الگو، فضا و فرصتی برای به اشتراک گذاشتن دیدگاه ها برای او فراهم کرد.
منابع:
کتاب
The Jewish Encounter with Hinduism: History, Spirituality, Identity
سایت
Books.google.com