در ادامه فایل تصویری سخنرانی دکتر دنیا علوان بدر الدفاعی (عضو هیئت علمی دانشگاه بغداد)  به زبان عربی با موضوع « کثرت گرایی دینی؛ از وحدت حقیقت تا همزیستی مسالمت آمیز» در دومین پیش نشست بین المللی همایش بین‌المللی امام رضا علیه‌السلام و گفتگوی ادیان که روز دوشنبه 7 اسفند ماه 1402 در  موسسه بیت الحکمه بغداد و توسط گروه مطالعات اسلامی و مطالعات فلسفی این موسسه برگزار شد، تقدیم علاقه‌مندان می‌شود. چکیده فارسی این سخرانی به زودی تقدیم علاقه مندان می گردد.

مشاهده فیلم سخنرانی

اسلام بر عدم حذف دیگری تأکید دارد، عقاید آنها را بدون تأیید صحت، تمسخر یا توهین به رسمیت شناخته و بدین ترتیب، فلسفه‌ای متمایز از همزیستی مسالمت‌آمیز با اعتقادات مختلف را بنا نهاده است. پیامبر اسلام اسوه ای حسنه برای ما در اجرای عملی همزیستی مسالمت‌آمیز با اهل کتاب است. با این حال، در قرن بیستم، گرایش به کثرت‌گرایی دینی افزایش یافت و این در حالی بود تعارضاتی جدی میان ادیان وجود داشت و هر دین خود را مالک حقیقت می دانست. در این زمان متفکران متاثر از فضای فکری غرب، به حمایت از کثرت‌گرایی در فهم متون دینی پرداختند و مدعی شدند که همه ادیان بر حق هستند و منجر به سعادت و رستگاری می شوند. بدون شک، اسلام یهودیت و مسیحیت را به عنوان ادیان آسمانی به رسمیت شناخته و برای غیرمسلمانان—چه محارب و چه غیر محارب— به حقوقی دینی، مدنی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی قائل شده است. بهترین شاهد بر این مدعا، میثاق مدینه است که اولین قانون گذاری برای تنظیم روابط بین مسلمانان و غیرمسلمانان به شمار می‌آید. بر اساس آنچه شد، مشخص می گردد که برخی اندیشمندان در حوزه کثرت گرایی دینی تا چه حد دچار سردرگمی شده اند. در این زمینه ذکر چند نکته مهم است: کثرت‌گرایی دینی یک اصطلاح متولد شده در غرب توسط جان هیک است که بعدها توسط عبدالکریم سروش به اندیشه اسلامی و عربی نفوذ کرد. با این حال، پذیرش کثرت گرایی دینی با چالش های جدی روبرو است. کسانی که به دنبال منطبق کردن این نظریه بر فهم قرآن بودند، بین فلسفه و دین تمایزی قائل نشدند، زیرا هدف از فلسفه حقیقت است و هدف از دین اطاعت و تقوا. بنابراین آنها با تناقض میان حقانیت و نجات سر و کار دارند. در واقع، کثرت‌گرایی همزیستی حق و باطل در تمام ادیان را پذیرفته است و معتقد است که مؤمن به هر دینی -یهودی، مسیحی، بودایی و هندو- پیش خدا برابر است، و این امر با عدالت الهی که پیامبران را فرستاده تا مردم حجتی نزد خدا نداشته باشند، در تضاد است. این نظریه در هماهنگی با باوری است که می‌گوید مسیرهای رسیدن به خداوند به تعداد نفس‌های موجودات است. کثرت‌گرایی مورد قبول عقل، دین و قرآن مجید همان کثرت گرایی است که اهل کتاب را به زندگی مسالمت‌آمیز زیر چتر توحید فراخوانده است؛ زیرا توحید مبنای مشترک بین تمام ادیان الهی است. همچنین، محتوای سوره کافرون نیز در همین راستا چنین است: ای پیامبر، به کافران بگو که حقیقت با باطل هیچ سازگاری ندارد؛ معنای "لکم دینکم ولی دین" این است که "برای شما جزای دینتان است، و برای من جزای دین من"، و از آن جهت از واژه دین استفاده شده است که آنها آن را دین می پندارند. از مطالب فوق، در می یابیم که دلیل اختلاف در دیدگاه قرآنی نسبت به کثرت‌گرایی دینی، تفاوت در معنای کلمه «دین» است که در سوره کافرون آمده است. کسانی که به کثرت‌گرایی اعتقاد دارند، معنای کلمه دین را تسلیم و خضوع می دانند، در حالی که مخالفان آن را به معنای جزاء می گیرند: در روز قیامت برای شما جزایتان و برای من جزایم است.