در ادامه فایل تصویری و چکیده سخنرانی آقای دکتر مجید دهقان (استادیار گروه فقه و حقوق، پژوهشکده زن و خانواده) با عنوان «از «بلا» تا «حرج»: تغییرات فرهنگی و شبکه مفاهیم دینی خانواده» در همایش بین المللی امام رضا (ع) و گفتگوی ادیان تقدیم علاقه‌مندان می شود.

مشاهده فیلم سخنرانی

تغییرات فرهنگی در دوران معاصر ابعاد متعددی در حوزه جنسیت و خانواده داشته است. از جمله این تغییرات آگاهی و شرایط اجتماعی جدید زنان بوده است. این وضعیتِ تغییریافته مفاهیم جدیدی نیز طلب می‌کرد، مفاهیمی که در شبکه‌ای بزرگ‌تر از دیگر مفاهیم جایابی می‌شد که همگی برای توصیف امر جدید خلق، ترمیم، یا جایگزین شده بود. زمانی که واقعیت‌های زندگی خانوادگی با این مفاهیم تغییریافته روایت می‌شوند به نظر می‌رسد مسائل جدیدی در برابر اندیشمند دینی قرار می‌گیرد، مسائلی که در واقع جدید نیست، بلکه تنها روایتی جدید از واقعیت‌های تغییریافته است. وساطت مفاهیم در این مواجهه محل تأمل است. مصائب زن در زندگی زناشویی می‌تواند مورد مناسبی برای این تحلیل باشد. در زمانی که خانواده نهادی بود که زوجین در آن عاملیتی نداشتند و نقش مفاهیم دینی در تعریف امور روزمره پررنگ بود، نارضایتی همسر در خانواده با مفهوم «بلا» درک می‌شد، مفهومی دینی و گرانبار از ارتباط با سایر مفاهیم دینی، اما بعد از تغییرات، با مفهوم «حرج» فهم گردید. این مفاهیم هنگامی که در آستانه فقه قرار می‌گیرد مواجهات مختلفی را در پی می‌آورد. مواجهه با یکی اخلاقی و توصیه به صبر است و مواجهه با دیگری استناد به قاعده ثانویه «عسر و حرج». تحلیل این مسئله موضوع اصلی این مقاله است.