در ادامه فایل صوتی  به همراه گزارش مکتوب سخنرانی دکتر عثمان یوسفی(استادیار دانشگاه مذاهب اسلامی واحد سنندج) با موضوع «همزیستی فرهنگی در تاریخ اسلام با تاکید بر عصر عباسی؛ مبانی و مصادیق» در سیزدهمین پیش نشست همایش بین‌المللی امام رضا علیه‌السلام و گفتگوی ادیان که روز شنبه 28 آذر ماه ۱۴۰۲ در دانشگاه بین المللی مذاهب اسلامی واحد سنندج برگزار شد، تقدیم علاقه‌مندان می‌شود. فایل تصویری جلسه به زودی تقدیم علاقه مندان می گردد.

در ابتدای نشست دکتر یوسفی عنوان کردند یکی از زیباترین جلوه‌های عبادت خداوند، زیست مسالمت آمیز است. می‌توان گفت زیست مسالمت آمیز نوعی آزمون الهی است. خداوند متعال اصل تفاوت و اختلاف را که تفاوت در نگرش و فرهنگ است به عنوان یک سنت الهی جعل کرده است. از طرف دیگر ابزار بیان اختلاف، که همان زبان و تکلم است را در وجود بشر به ودیعه نهاده شده است. بنابراین باید بپذیریم که میان ابناء بشر تفاوت وجود دارد و می‌دانیم آنچه خداوند خلق کرده است در بهترین وجه آفریده شده است. در نتیجه نباید به دنبال راه‌هایی باشیم تا جامعه یکدست و بدون اختلاف شود بلکه باید در جهت زیست مسالمت آمیز و پذیرش تفاوت‌ها حرکت کنیم.

در دنیای کنونی نیاز به همزیستی مسالمت آمیز بیشتر حس می‌شود زیرا هیچ یک از دستاوردهای نوین تمدنی نتوانسته تعصب اجتماعی و فرهنگی انسان را مرتفع کند. در این راستا الهی‌دانان قصد دارند مفاهیمی چون گفت‌وگوی ادیان، وحدت و زیست مسالمت آمیز را احیا کنند.

همزیستی فرهنگی و اجتماعی در واقع نوعی همکاری مشترک مبتنی بر اعتماد میان افراد جامعه است. البته این همزیستی فرهنگی و اجتماعی داوطلبانه است و افراد جامعه خود انتخاب می‌کنند که با پیروان سایر ادیان وارد گفت‌وگو شوند. همزیستی دگرپذیری و پذیرش تنوع کثرت است. همزیستی مبتنی بر تقویت نقاط مشترک است.

مکانیزم مطالعه همزیستی مسالمت آمیز مستلزم آشنایی با فرهنگ جامعه و افراد هدف است. در طول تاریخ تمدن‌های بشری متفاوتی وجود داشته است. در دین اسلام نیز اصولی وجود که می‌توان از آنها در جهت زندگی مسالمت آمیز استفاده کرد. عناصر اصلی همزیستی مسالمت آمیز از نظر اسلام موارد متعددی است که مهم‌ترین آن ساخت اجتماعی امت و اصالت داشتن امت در اسلام است. در واقع همه انسان‌ها بر طبق ایمان یک امت هستند و همه اعضا این جامعه با یکدیگر برادر و برابر هستند.

اصل اجتماعی بودن از دیگر اصول راهگشادر تحقق زیست مسالمت آمیز می‌باشد. در واقع اسلام بیشتر از هر مکتب دیگری به بعد اجتماعی در کنار توجه به بعد فردی ارزش داده است. اصل عدالت و برابری نیز از مبانی زندگی مسالمت آمیز است. همچنین وفای به عهد، تقابل به مثل در کارهای نیک، احترام به بزرگان ادیان و جریان‌های مختلف، عدم اجبار در پذیرش اسلام، اصل آزادی عقیده و آزادی بیان از مهمترین اصولی است که راهگشای ما در تحقق زیست مسالمت آمیز می‌باشد.

در قرآن و متون دینی به اموری که همبستگی اجتماعی را تقویت می‌کند سفارش شده است. پرداخت زکات و صدقه یکی از اموری است که موجب تقریب قلوب و تقویت همبستگی اجتماعی است. اصل گفت‌وگوی نیک و مجادله احسن از دیگر اصولی است که مورد ایجاد همبستگی در جامعه اسلامی می‌گردد. در دوره عباسیان سعی شد تا جامعه بر اساس خشم از بنی امیه و رضایت آل محمد(ص) به ثبات و همبستگی برسد. در همین راستا می‌توان گفت انتخاب امام رضا(ع) به عنوان ولیعهد در جهت تقویت زیست مسالمت آمیز بوده است. شکل گیری شهرهای علمی مانند بخارا، بغداد و دمشق نیز نمونه‌های دیگری از زندگی مسالمت آمیز در دوران عباسیان است. همچنین در این دوره به دلیل سیاست‎‌های صلح طلبانه عباسیان، علویان از آزادی عمل بیشتری برخوردار بودند.

تهیه کننده: محمد پاینده