در ادامه فایل صوتی و تصویری به همراه گزارش مکتوب سخنرانی دکتر راضیه سیروسی (عضو هیات علمی گروه معارف دانشگاه فرهنگیان زاهدان) با موضوع «رویکرد روشی مناظرات علی بن موسی (ع)» در ششمین پیش نشست همایش بین‌المللی امام رضا علیه‌السلام و گفتگوی ادیان که روز دوشنبه  13 آذر ماه ۱۴۰۲ در دانشگاه بیرجند برگزار شد، تقدیم علاقه‌مندان می‌شود. 

مشاهده فیلم سخنرانی

در ابتدای جلسه دکتر سیروسی موضوع بحث را روش مناظرات علی بن موسی الرضا علیه السلام عنوان کردند. مطلبی که ایشان مورد بررسی قرار دادند توجه به رویکردهای روشی در مناظرات امام رضا(ع) بود.

 مناظرات حضرت در واقع یک زمینه پژوهشی برای گروه های مختلف اندیشمندان فراهم کرده تا بتوانند هر کدام از دانشمندان به فراخور حال خودشان مباحث و روشهایی که امام رضا علیه‌السلام در مناظرات داشته‌اند را مورد بررسی قرار بدهند.

بسیاری از اندیشمندان بحث‌های تربیتی را در مناظرات امام رضا علیه‌السلام پیش کشیده اند و اساتید فلسفه و کلام هم بحث رویکرد روشی را انجام داده اند. از نظر دکتر سیروسی در بحث رویکرد روشی مناظرات سه روش وجود دارد.

در بحث روشهای منطقی یا استدلال، مباحثی همچون قیاس، استقرا و تمثیل جای می گیرد که هر کدام از اینها به فراخور خودش در مناظرات امام رضا علیه السلام مورد بحث قرار گرفته است. شریف‌ترین نوع استدلال قیاس است که بیشترین فراوانی را در مناظرات امام رضا علیه‌السلام دارد. طبق بررسی های صورت گرفته میزان استفاده از هر یک روش های در مناظرات امام رضا (ع) بدین شرح است:

1- قیاس با فراوانی حدودا 83 درصد 2-تمثیل با فراوانی حدود 11 درصد 3- استقرا با فراوانی 6 درصد. در چند مورد استقرا ناقص هم استفاده شده ولی بیشتر موارد استقرا تام بوده.البته علاوه بر بحث صورت مناظرات باید درباره نوع ماده‌ای که استفاده شده نیز بحث شود.

در حوزه ماده، 58 درصد مواد یقینی بوده که از این موارد اولیات28 درصد، مجبرات27 درصد و متواترات 3 درصد بود.

 امام در 42 درصد موارد از مقبولات در مناظرات استفاده کرده اند.

دکتر سیروسی در انتها مباحث خود را چنین جمع بندی کردند که عرصه مطالعاتی مناظره امام رضا علیه‌السلام یک نمونه از الگوی صحیح مناظره با مخالفان است که ایشان با تکیه بر اصول علم منطق از الگوهای روشی قیاس استقرا و تمثیل استفاده کرده اند که بیشترین فراوانی مربوط به قیاس بوده و از تمثیل در مباحث توحیدی بیشتر استفاده شده.

تهیه کننده: محمد دروگر