در ادامه فایل صوتی و تصویری به همراه گزارش مکتوب سخنرانی جناب آقای آرش آبائی (پژوهشگر حوزه یهود) با موضوع « اثرات گفتگوی بین الادیانی بر جوامع» در چهارمین پیش نشست همایش بین‌المللی امام رضا علیه‌السلام و گفتگوی ادیان که روز دوشنبه  8 آبان ماه ۱۴۰۲ در دانشگاه بوعلی سینا همدان برگزار شد، تقدیم علاقه‌مندان می‌شود.

مشاهده فیلم سخنرانی

آقای آبائی در ابتدای نشست عنوان کردند که؛ در تورات، خداوند فرموده است که انسان را به شکل خودم آفریدم. این عبارت می‌تواند به عنوان مبنای تمام گفت‌وگوهای میان ادیان قرار گیرد. در واقع این جمله به ما نشان می‌دهد که خداوند صرفا یک نوع انسان آفریده است، پس اختلاف در میان انسان‌ها جایی نخواهد داشت. این تفکر و برداشت نسبت به جهان مانع برتر پنداری و نژاد پرستی میان انسان‌ها خواهد شد.

در مسئله گفتگوی ادیان باید اذعان داشت که گفتگو صرفا تکلم و هم‌نشینی نیست بلکه هر گونه تعامل، مشارکت و همکاری میان ادیان می‌تواند به عنوان گفتگوی میان ادیان مطرح گردد. حضور یهودیان در میان ایرانیان و زیستن آنان در کنار مسلمانان، خود نوعی گفت‌وگوی ادیان محسوب می‌شود.

ایشان زندگی مسالمت آمیز یهودیان و مسلمانان در ایران را به عنوان یک نمونه موفق از اثرات گفتگوی بین ادیان معرفی کردند و سپس توضیحاتی درباره جامعه کلیمی ایران و تاریخچه یهودیان در ایران ارائه دادند و نهایتا دست آوردهای این گفتگوی بین دینی را بیان کردند.

آقای آبائی در باب جامعه کلیمی ایران عنوان کردند که یهودیان در ایران حدود 2500 سال سابقه دارند و شهر همدان و آثار تاریخی آن یکی از نمادهای یهودیان در ایران است. وجه غالب زندگی کلیمیان ایرانی فضای تعامل و همزیستی بوده است، اما در گذشته تنش‌هایی نیز وجود داشته است. در دهه‌های اخیر گفتگوی میان کلیمیان و مسلمانان مسالمت آمیز و در جهت شناخت معارف دینی یکدیگر بوده است.

وجود محله‌های یهودی‌نشین در کنار مساجد جامع و مساجد مهم شهرها در ایران نشانگر روابط اجتماعی متکاملی میان یهودیان و مسیحیان است. در دو دهه اخیر که فضای گفتگوی دینی بسیار تقویت شده است و علمای مسلمان سعی کرده اند تا در جهت شناسایی عقاید یهودیت قلم بزنند و در این زمینه پژوهش کنند. به عنوان مثال، دانشگاه ادیان و مذاهب قم به صورت کاملا منصفانه و بی‌طرف کتب معروف در زمینه شناخت یهودیت را چاپ و ترجمه کرده است. این امر خود نشان‌دهنده همزیستی مسالمت آمیز یهودیان و مسلمانان در ایران است. حتی می‌توان گفت بعد از انقلاب اسلامی بسیاری از نهادهای یهودیت تقویت شدند و برخی نهادهایی که برای یهودیان ضروری بودند بعد از در جهت رفاه حال یهودیان تاسیس گردیدند، امری که برای بسیاری از یهودیان خارجی قابل باور و درک نیست.

در ادامه نشست، جناب آقای آرش آبائی در مورد اثر گفتگوی دینی بر جوامع صحبت کردند. اولین اثر گفتگوی دینی زائل شدن جهل و باورهای غلط در جامعه دینی است که نتیجه این آگاهی رفع نفرت، کینه و عداوت است. با مطالعه آثار یهودیانی که در جوامع مسلمان زندگی می‌کردند و مقایسه آن با آثار یهودیانی که در جوامع مسیحی می‌زیستند متوجه تفاوت و تنوع رفتار و نگرش این دو دسته از یهودیان می‌شویم. یهودیانی که در جوامع اسلامی می‌زیستند، عمدتا افکار بازتر، صلح آمیزتر و امیدوارانه‌تری نسبت به جامعه خویش داشتند. در برخی موارد، یهودیان انتقال دهنده افکار اندیشمندان مسلمان بوده‌اند، اتفاقی که در جوامع مسیحی شاهد آن نبوده‌ایم.

یکی از آثار دیگر گفتگوی ادیان، دسترسی به منابع اصلی و تفکرات اصیل است که این امر از بروز تفسیرهای غلط و ناروا جلوگیری می‌کند. از دستاوردهای دیگر این گفتگو می‌توان به ایجاد فضای مدارا و تقویت نقاط مشترک اشاره کرد. گفتگوی ادیان سبب می‌شود برداشت‌های سازنده‌ای از ادیان مختلف صورت گیرد. این برداشت‌های سازنده خود در تقویت گفتگوی بین ادیان موثر می‌باشد زیرا از استخراج‌ فهم‌های مخرب و صلح ستیز جلوگیری می‌کند.

گفتگوی ادیان سبب تعمیق باورهای دینی هریک از طرفین می‎شود، زیرا فرد را مجبور می‌سازد تا به باورهای خود رجوع کرده و درباره آنها فکر کند. از طرف دیگر دستیابی به راهکارها و تجربیات مشترک از دیگر کارکردهای گفتگوی ادیان است. به عنوان نمونه ذبح شرعی در بسیاری از کشورها ممنوع است، در اینجا یهودیت و مسیحیت یک فضای مشترک ایجاد کرده و به تفاهماتی در این زمینه رسیده‌اند.

افزایش سرمایه اجتماعی و مشارکت از ثمرات گفتگوی ادیان است. معمولا در جوامع دینی، اقلیت‌های دینی منزوی هستند. گفتگوی ادیان می‌تواند مشارکت این اقلیت‌ها را برانگیزد. یکی از مهم‌ترین اثرات این گفتگو گسترش دایره شمول اخلاقی بر سایر جوامع است. در واقع گفتگوی ادیان سبب می‌شود در پیوستگی جهان امروزی که سبب ارتباط جوامع مختلف بایکدیگر شده است، مباحث اخلاقی و مبانی اخلاقی گسترش یابد. در واقع هرچه جوامع دینی به یکدیگر نزدیک شوند و ارتباطات بیشتری میان آنان برقرار شود طبعا مفاهیم انسانی ادیان مانند احترام به هم نوع و احترام به انسانیت نیز گسترش یافته و موانع گذشته رفع می‌گردد.

تهیه کننده: محمدپاینده