در ادامه فایل صوتی و تصویری به همراه گزارش مکتوب سخنرانی آیت الله حبیب الله شعبانی موثقی (نماینده ولی فقیه در استان همدان و امام جمعه شهر همدان) با موضوع «کارکرد خانواده در اسلام» در چهارمین پیش نشست همایش بین‌المللی امام رضا علیه‌السلام و گفتگوی ادیان که روز دوشنبه  8 آبان ماه ۱۴۰۲ در دانشگاه بوعلی سینا همدان برگزار شد، تقدیم علاقه‌مندان می‌شود. 

مشاهده فیلم سخنرانی

قرآن کریم می‌فرماید از ادیان انتظار است به کتاب‌هایی که دارند، عمل کنند؛ اقامه تورات، اقامه انجیل و اقامه قرآن. دین  اسلام و یهود و مسیحیت هر سه منشا واحدی دارند و معروف به دین ابراهیمی هستند. حضرت ابراهیم دو فرزند دارد، حضرت اسماعیل و حضرت اسحاق که از سمت حضرت اسحاق حضرت یعقوب و حضرت یوسف را داریم که به حضرت موسی می‌رسد و از همین سلسله به حضرت عیسی (ع) می‌رسد. سلسله حضرت اسماعیل به پیامبر اسلام (ص) می‌رسد. لذا یهودی‌ها، مسیحی‌ها و مسلمانان هر سه منشا واحد دینی دارند و در ادیان به توحیدی یا ابراهیمی معروف هستند.

برای رسیدن به تحلیل درست در مورد آموزه‌های دینی درباره خانواده، به مقدماتی در مورد هستی‌شناسی دینی اشاره می‌کنم. ادیان یک بخش اعتقادی دارند و به وجود خدا و پیامبران اعتقاد دارند. ادیان در مصداق نبوت اختلاف دارند اما  در اصل نبوت به این معنا که باید وحی نازل شود و خدا باید آموزه‌ها را بیان کند، همه مشترکند. همه بر این امر متفقند که خدا و پیغمبری هست. خدایی که خالق این عالم هست و حق ربوبیت هم دارد.

شاید اساسی‌ترین واژه‌ای که در تحلیل ما از آموزه‌های دینی باید به آن توجه کنیم، این است که اسلام و همه ادیان نسبت به خانواده آموزه دارند. اسلام خانواده را یک امر قراردادی حقوقی و اجتماعی نمی‌داند، بلکه با رویکردی اخلاقی بدان نگاه می کند.

همانطور که پیشتر نیز اشاره شد، اگر خواستید تحلیلی از آموزه‌های دین درباره خانواده داشته باشید، نمی‌توانید از هستی‌شناسی غفلت کنید. زمانی درباره خدا خضوع پیدا می‌کنیم که نسبت خدا، خودمان و این عالم را بفهمیم. اسلام می‌گوید، اول بدان خودت کیستی، اول به انسان گفتند قولوالااله‌الاالله. یعنی بدانید در این عالم چه خبر است، شما چه کسی هستید، آن خدایی که هست چه ویژگی‌هایی دارد، نسبت شما با آن خدا چیست و ساختار وجودی تو چگونه است و تو چه موجودی هستی. چرا باید خودمان را از برخی از لذت‌ها محروم کنیم؟

دقیقا چرا در غرب باید برخی از قوانین مانند همجنس‌گرایی را تقویت کنند؟ این از کجا نشات می‌گیرد؟ آن هستی‌شناسی مشکل دارد. قرآن کریم می‌فرماید که شما خالقی دارید که رب شما هم هست. برای اینکه فراموش نکنید، هر روز در نماز بگویید الحمدلله رب‌العالمین. زیرا قرار است شما زندگی کنید و باید آن رب را ببینید و در نظر داشته باشید. قرآن کریم، ادیان توحیدی و در یهودیت اصیل و در انجیل، خدا و پیغمبر و معاد دو تا نمی‌شود. ادیان حرفشان این است که شما خالقی دارید که رب تکوین و مالک و مدبر شماست. می‌داند نیاز شما چیست و چگونه باید برآورده شود. او باید تدبیر کند. آن رب یک شأن قانونگذاری هم دارد.

قانون خانواده را کسی باید بنویسد که نیاز را می‌شناسد، نیاز واقعی و کاذب را تشخیص می‌دهد و راه صحیح ارضای این نیازها را هم می‌داند. خانواده یعنی مجموعه کوچکی از جامعه که از یک زن و مرد تشکیل می‌شود. اما امروز غرب بی‌دین نگاه اومانیستی دارد. چه کسی باید توصیه‌های حقیقی را داشته باشد؟ کسی که از دین و اسلام تفسیر دقیقی داشته باشد.  

انسان نیازهایی دارد که نمی‌شود مخفی کرد. اسلام مخالف سرکوب نیازها است. ادیان الهی راهکار حلال قرار می‌دهد و اسلام معتقد است ازدواج باید به شدت آسان باشد. اتفاقا نگاه اسلام به خانواده نگاه تربیتی است. انسان به عنوان اشرف مخلوقات باید رشد پیدا کند. بهترین بستر انسان‌سازی خانواده است. هیچ بنیانی و نهادی مقدس‌تر و محبوب‌تر از خانواده نیست، چون بستر تربیتی انسان در خانواده شکل می‌گیرد و هیچ هدفی ولو مقدس نباید جای ازدواج را بگیرد. در هستی‌شناسی اسلام، انسان باید تربیت شود. استعداد در خانواده و با ازدواج شکوفا می‌شود. چون بهترین بستر برای رشد بشر، خانواده است.

نقش زن در خانواده بسیار مهم است و اسلام به این امر توجه دارد. از دیدگاه اسلامی، زن محور کرامت است. زن مصب مودت و رحمت و محل سکونت و آرامش است. فرزندان نیز در واقع هدایای الهی هستند. در مجموع خانواده جایگاه محبت و عشق است و لذا هر کس ایمانش بیشتر، محبت و وفای او نیز بیشتر است.

تهیه کننده: آناهید خزیر