در ادامه فایل صوتی و تصویری به همراه گزارش مکتوب سخنرانی دکتر دلبر شجاع (عضو هیئت علمی گروه معارف دانشگاه ارومیه) با موضوع «مبنای شناختی گفتگوی ادیان در تحکیم خانواده» در سومین پیش نشست همایش بین‌المللی امام رضا علیه‌السلام و گفتگوی ادیان که روز شنبه  6 آبان ماه ۱۴۰۲ در دانشگاه ارومیه برگزار شد، تقدیم علاقه‌مندان می‌شود. 

مشاهده فیلم سخنرانی

در تحکیم خانواده بسیار سخن گفته شده اما جا دارد در دنیایی که خانواده مورد هجمه قرار گرفته است، تفاسیر بسیاری برای خانواده‌ها عرضه شود.

قرآن کریم کامل‌ترین کتاب هدایت و جامع آموزه‌های تربیتی در بیان شاخص‌های زن و مرد مطلوب به منظور فتح قله‌های معرفت و کمال و طریقت انسانی است. قرآن عنصر کانونی در نظام خانواده است و به اموری از جمله عفت و پاکدامنی، بندگی خدا و پایداری در دین به طور عمیق اشاره می‌کند. قرآن کتاب هدایت است.  

در هر آیه‌ای که برای مسلمانان نازل می‌شد، خانواده مدنظر قرار داده شده است. در قرآن کریم خانواده کانون تربیت انسان‌هاست و اگر مورد هجمه قرار بگیرد، انسان‌ها در آن به طور مطلوب تربیت نخواهند شد.

همین تعبیرات با کمی نوسان در عهدین نیز آورده شده و همین باب مشترک در راستای تحکیم و تعالی خانواده در آنجا نیز باز شده است. البته عمق جامعیت در معرفی زنان مطلوب و الگوی جامعه بشری در نگاه قرآن نسبت به عهدین بیشتر بوده است. بانوان نمونه رکن اصلی و تاثیرگذار در سلامت و بهداشت روانی خانواده هستند.

در الهیات طبیعی و الهیات اصلاح شده مسیحی و تلمود یهود، اصول زیر در مباحث خانواده مورد اشاره قرار گرفته است:

اصل اول؛ پیوند عقل و عاطفه که از اصول مهم حفظ بنیان خانواده معرفی شده است.

اصل دوم را مدارا در زندگی می‌دانند، زیرا خانواده محلی است که تربیت انسان در آن شکل می‌گیرد، به همین دلیل بدیلی برای آن پیدا نمی‌شود. اگر این شاخصه مهم رعایت نشود، امنیت خانواده مورد تهدید قرار می‌گیرد و شرایط روانی فرزندان مختل می‌شود و قابل جبران نیست. البته توصیه انبیاء عظام و اوصیاء آنها اهمیت این مورد را صدچندان کرده است.

اصل سوم اصل مشورت است. امام علی (ع) می‌فرماید؛ هیچ پشتیبانی مانند مشورت نیست. زیرا مشورت، خانواده را از بحران‌ها نجات می‌دهد، کسب رضای الهی را سبب می‌شود و تامین بهداشت روانی انسان‌ها به رشد فکری و اجتماعی افراد منجر می‌شود.

چهارمین اصل، ارتباط موثر مانند زیبا سخن گفتن، انصاف و ارتباط متقابل است. زن و مرد باید در زیبا سخن گفتن اهتمام داشته باشند. آنها باید در تحکیم خانواده با هم زیبا سخن بگویند. انصاف را در رفتارها رعایت کنند و احترام متقابل را بین خود و فرزندان حفظ کنند.

قرآن به سه نیاز جزئی‌تر نیز اشاره کرده و همچنین در عهدین نیز همین امور آمده که باب گفت‌و‌گو را برای ما مهیا می‌کند. رعایت این موارد موجب تامین روانی خانواده‌ها می‌شود؛ امنیت و آرامش، محبت و احترام سه عنصر اساسی است که در ادیان و در جای جای کتاب مقدس به آن اشاره شده است.

 با توجه به تفاوت‌های شخصیتی و روحی و روانی زن و مرد، به مصادیق هر یک به طور مجزا اشاره می‌کنم. رازداری، وفاداری و خانه‌داری بانو سبب ایجاد آرامش مرد که سکان‌دار خانه است، می‌شود.

نیاز به سکوت و آرامش مرد و عدم تجسس از سوی بانو نیز از موارد دیگری است که حفظ امنیت مرد را در پی دارد. محبت به مرد، تحسین او و پاسخ به نیازهای غریزی او سبب امنیت و احترام در کانون خانواده می‌شود. اطاعت از مرد نیز سبب می‌شود تا محبت مرد در خانه به صورت فعال حفظ شود.

در جای جای کتب مقدس به آراستگی زن، احترام در بیان و گفتار، هماهنگی در مسائل و انتقاد نکردن در جمع فرزندان و خصوصا در جمعی که غریبه‌ها حضور دارند، اشاره شده است. طبهعا اختلال در تکریم مرد، اختلال در کانون خانواده را به دنبال دارد.

مرد به عنوان تکیه‌گاه بانوی خانواده محسوب می‌شود و باید از او حمایت و پشتیبانی کند و رازدار باشد. اینها مولفه‌هایی است که باعث امنیت و آرامش بانوی منزل می‌شود.

محبت باید به صورت کلامی و رفتاری نمود داشته باشد. مرد باید زحمات بانوی خانه را ببیند، درک کند و به زبان بیاورد. نباید حرف‌های دلسردکننده در خانه بیان شود. رعایت آراستگی و بهداشت فردی از سوی مرد از موارد دیگر در تحکیم بنیان خانواده است. پرهیز از توهین و تحقیر نیز در جای جای کتب مقدس مدنظر قرار گرفته است.

تهیه کننده:آناهید خزیر